
TraÌi đâÌt laÌ€ haÌ€nh tinh duy nhâÌt trong hệ Mặt Trời coÌ Ä‘Ã¢Ì€y Ä‘ủ những Ä‘iều kiện lyÌ tưởng cho sự sôÌng phaÌt triển, nhưng hà nh tinh cá»§a chúng ta cũng có khu vá»±c có Ä‘iều kiện thá»i tiết khăÌc nghiệt nhâÌt maÌ€ rất Ãt sinh loaÌ€i naÌ€o coÌ thể tồn taÌ£i.
Trang ouramazingplanet.com liệt kê 7 nÆ¡i có Ä‘iá»u kiện thá»i tiết khắc nghiệt nhất, trong đó có Nam Cá»±c và sa mạc Sahara ở châu Phi.
Nam Cực
http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/08/Nhung-noi-khac-nghiet-nhat-the-gioi_Tin180.com_001.jpg
98% địa hình Nam Cực là băng. Ảnh: NASA.
Nam Cực laÌ€ nÆ¡i khăÌc nghiệt nhâÌt trên TraÌi ÄâÌt. Theo CIA World Factbook, vuÌ€ng đâÌt cực nam naÌ€y laÌ€ nÆ¡i laÌ£nh, khô haÌ£n, coÌ nhiều gioÌ nhâÌt vaÌ€ nằm ở viÌ£ triÌ cao nhâÌt. Nhiệt độ thâÌp nhâÌt TraÌi ÄâÌt được ghi nhận taÌ£i đây vaÌ€o năm 1983 vÆ¡Ìi - 89oC ở TraÌ£m Nghiên cưÌu Vostok. TraÌ£m naÌ€y đặt trên thá»m băng phiÌa đông của Nam Cực, caÌch Ä‘iểm cực nam khoảng 1.300 km.
98% Ä‘iÌ£a hiÌ€nh của Nam Cực laÌ€ băng, phần coÌ€n laÌ£i laÌ€ Ä‘aÌ. Trong khi vuÌ€ng biển bao quanh Nam Cực laÌ€ nÆ¡i sinh sôÌng của râÌt nhiều loaÌ€i nhuyễn thể, mực, caÌ vaÌ€ hải cẩu, thiÌ€ phần đâÌt liền laÌ£i khăÌc nghiệt hÆ¡n nhiều. Theo chương trình Khảo saÌt Nam Cực của Anh, không hề coÌ loaÌ€i boÌ€ saÌt, lưỡng cư hay loaÌ€i coÌ vuÌ bản Ä‘iÌ£a naÌ€o ở luÌ£c Ä‘iÌ£a naÌ€y.
Tuy nhiên, Nam Cực không hoaÌ€n toaÌ€n laÌ€ một nÆ¡i hoang văÌng. VaÌ€o muÌ€a heÌ€, sÃ´Ì người trên luÌ£c Ä‘iÌ£a lÆ¡Ìn thÆ°Ì năm thÃªÌ giÆ¡Ìi naÌ€y Ä‘aÌ£t tÆ¡Ìi hÆ¡n 4.000. ÄoÌ laÌ€ caÌc nhaÌ€ nghiên cưÌu, caÌc đội hỗ trợ laÌ€m nhiệm vuÌ£ taÌ£i caÌc traÌ£m nghiên cưÌu Nam Cực. ÄêÌn muÌ€a đông, coÌ€n khoảng 1.000 người ở laÌ£i đương đầu vÆ¡Ìi nhiệt độ xuôÌng tÆ¡Ìi âm 70oC.
Sa mạc Sahara
http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/08/Nhung-noi-khac-nghiet-nhat-the-gioi_Tin180.com_002.jpg
Vào mùa hè, nhiệt độ tại Sahara thường xuyên đạt ngưỡng 50oC. Ảnh: dreamtimes.com.
VÆ¡Ìi lượng mưa chưa đêÌn 7,6 mm/năm, sa maÌ£c Sahara laÌ€ một trong những nÆ¡i khô haÌ£n nhâÌt trên TraÌi ÄâÌt. Nhiệt độ luôn vượt quaÌ sưÌc chiÌ£u đựng của con người. VaÌ€o muÌ€a heÌ€, nhiệt độ thường xuyên Ä‘aÌ£t ngưỡng 50oC. MưÌc năÌng noÌng kỷ luÌ£c laÌ€ 58oC được ghi nhận ở vuÌ€ng El Azizia của sa maÌ£c taÌ£i Lybia.
RâÌt iÌt người sinh sôÌng trên sa maÌ£c Sahara. Những cư dân du muÌ£c như người Tuareg cũng chỉ sôÌng ở vuÌ€ng riÌ€a sa maÌ£c naÌ€y. HoÌ£ buôn baÌn, săn băÌt, chăn nuôi gia suÌc trên một thảm thực vật thưa thÆ¡Ìt. Những khu vực trung tâm vaÌ€ khô haÌ£n hÆ¡n của sa maÌ£c gần như không coÌ một boÌng người.
Vùng hẻo laÌnh của Australia
http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/08/Nhung-noi-khac-nghiet-nhat-the-gioi_Tin180.com_003.jpg
Quang cảnh một hồ nước mặn nhỠtrong tình trạng khô hạn tại Australia. Ảnh: dreamtimes.com.
Khu vực hẻo laÌnh chiêÌm phần lÆ¡Ìn diện tiÌch của luÌ£c Ä‘iÌ£a Australia vaÌ€ cũng laÌ€ nÆ¡i cư truÌ của nhiều loaÌ€i động vật. Thời tiêÌt khô haÌ£n, mặt trời thiêu đôÌt, đâÌt Ä‘ai cằn cỗi khiêÌn sÃ´Ì cư dân ở vuÌ€ng sa maÌ£c naÌ€y luôn ở mưÌc thâÌp. Äây laÌ€ nÆ¡i cư truÌ của loaÌ€i răÌn Inland Taipan, loaÌ€i răÌn trên đâÌt liền độc nhâÌt trên thÃªÌ giÆ¡Ìi vaÌ€ caÌ sâÌu nươÌc mặn. Tuy nhiên, môÌi Ä‘e doÌ£a lÆ¡Ìn nhâÌt trong vuÌ€ng sa maÌ£c naÌ€y laÌ£i laÌ€ caÌi noÌng. TaÌ£i Alice Springs, một thiÌ£ trâÌn gần như nằm ở trung tâm Australia, nhiệt độ trong muÌ€a heÌ€ coÌ thể Ä‘aÌ£t tÆ¡Ìi 45oC.
Siberia
http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/08/Nhung-noi-khac-nghiet-nhat-the-gioi_Tin180.com_004.jpg
Ảnh: dreamtimes.com.
Vùng Siberia nằm ở phiÌa băÌc châu AÌ, trải daÌ€i từ dãy Ural ở phiÌa tây đêÌn BăÌc Băng Dương ở phiÌa băÌc vaÌ€ ThaÌi BiÌ€nh Dương ở phiÌa đông. NgaÌ€y nay, nhiều khu vực của Seberia trở nên nhộn nhiÌ£p viÌ€ ngưá»i ta phaÌt hiện caÌc mỏ dầu, khiÌ Ä‘Ã´Ìt vaÌ€ khoaÌng sản. Nhưng Ä‘iều Ä‘oÌ laÌ£i laÌ€m cho nÆ¡i naÌ€y khăÌc nghiệt hÆ¡n bao giờ hêÌt. VaÌ€o muÌ€a heÌ€, nhiệt độ coÌ thể Ä‘aÌ£t tÆ¡Ìi 38oC. MuÌ€a đông, độ âm coÌ thể gâÌp đôi con sÃ´Ì naÌ€y. ThiÌ£ trâÌn Oymyakon của Siberia laÌ€ nÆ¡i coÌ người ở laÌ£nh nhâÌt thÃªÌ giÆ¡Ìi vÆ¡Ìi nhiệt độ thâÌp kỷ luÌ£c laÌ€ - 67,7oC năm 1993.
Khu vực Changtang thuộc cao nguyên Tây Tạng
http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/08/Nhung-noi-khac-nghiet-nhat-the-gioi_Tin180.com_005.jpg
CaÌc loaÌ€i chim, linh dương Tây TaÌ£ng vaÌ€ cừu hoang vẫn sinh tồn được ở Changtang. Ảnh: dreamtimes.com.
NêÌu cao nguyên Tây TaÌ£ng laÌ€ noÌc nhaÌ€ của thÃªÌ giÆ¡Ìi thiÌ€ khu vực Changtang nằm ở phiÌa băÌc laÌ€ Ä‘ỉnh của noÌc nhaÌ€ Ä‘oÌ vÆ¡Ìi độ cao trung biÌ€nh khoảng 5.000 m so vÆ¡Ìi mực nươÌc biển. Mặc duÌ€ coÌ muÌ€a heÌ€ ngăÌn, muÌ€a đông khăÌc nghiệt vaÌ€ chủ yêÌu laÌ€ mưa Ä‘aÌ, nhưng caÌc loaÌ€i chim, linh dương Tây TaÌ£ng vaÌ€ cừu hoang vẫn sinh tồn được ở Changtang.
Cư dân du muÌ£c ở đây được goÌ£i laÌ€ Changpa vaÌ€ coÌ khoảng vaÌ€i trăm nghiÌ€n người. HoÌ£ liên tuÌ£c thay đổi chỗ ở, sinh sôÌng bằng chăn nuôi dê vaÌ€ caÌc gia suÌc khaÌc. Tuy nhiên, taÌ£i Changtang vaÌ€ trên khăÌp cao nguyên Tây TaÌ£ng, caÌc vuÌ€ng đồng cỏ Ä‘ang dần biêÌn mâÌt maÌ€ nguyên nhân laÌ€ do tiÌ€nh traÌ£ng chăn thả quaÌ mưÌc vaÌ€ biêÌn đổi khiÌ hậu. Theo một baÌ€i viêÌt của National Geographic thaÌng 4/2010, háºu quả cá»§a tình trạng nà y laÌ€ cư dân du muÌ£c buộc phải chuyển tÆ¡Ìi caÌc khu Ä‘iÌ£nh cư của chiÌnh quyền, nÆ¡i maÌ€ hoÌ£ phải đôÌi mặt vÆ¡Ìi tiÌ€nh traÌ£ng thâÌt nghiệp vaÌ€ thiêÌu nươÌc.
Lòng chảo Sistan, Afghanistan
http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/08/Nhung-noi-khac-nghiet-nhat-the-gioi_Tin180.com_006.jpg
Má»™t tráºn bão cát khổng lồ quét qua lòng chảo Sistan và o ngà y 25/8/2009. Ảnh: NASA.
Nằm doÌ£c theo biên giÆ¡Ìi phiÌa nam của Afghanistan, lòng chảo Sistan laÌ€ một trong những nÆ¡i khô haÌ£n nhâÌt TraÌi ÄâÌt.
Tuy nhiên, nÆ¡i đây từng coÌ nhiều đầm lầy vaÌ€ cả một ôÌc Ä‘ảo rộng 2.000 km2 được doÌ€ng sông Helmand nuôi dưỡng. Äầm lầy laÌ€ nguồn sôÌng của caÌc loaÌ€i động vật vaÌ€ hoaÌ£t động nông nghiệp của con người trong vuÌ€ng. ÄêÌn những năm 90, caÌc đầm lầy băÌt đầu biêÌn mâÌt.
Nguyên nhân của tiÌ€nh traÌ£ng naÌ€y laÌ€ do hoạt động khai thaÌc thủy lợi trong hà ng tháºp ká»· vaÌ€ một trận haÌ£n haÌn chưa từng coÌ Ä‘ã xảy ra. Năm 2001, theo ÄaÌ€i Quan saÌt traÌi đâÌt của NASA, lượng mưa taÌ£i vuÌ€ng loÌ€ng chảo Sistan Ä‘ã giảm tÆ¡Ìi 78%. CaÌc đầm lầy caÌ£n Ä‘i vaÌ€ trở nên khô cằn. Liên Hiệp QuôÌc Ä‘ã nỗ lực ngăn chặn tiÌ€nh traÌ£ng naÌ€y nhưng chiêÌn tranh vaÌ€ sự bâÌt ổn Ä‘ã gây thêm khoÌ khăn trong việc đưa nươÌc trở laÌ£i vÆ¡Ìi sa maÌ£c.
Äảo Greenland
http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/9/files/2010/08/Nhung-noi-khac-nghiet-nhat-the-gioi_Tin180.com_007.jpg
Ảnh: discover-the-world.co.uk.
Trừ đường bờ biển phủ đầy Ä‘aÌ, coÌ€n laÌ£i toaÌ€n bộ quôÌc Ä‘ảo Greenland biÌ£ một khôÌi băng daÌ€y tÆ¡Ìi 3 km bao phủ. Äiều Ä‘oÌ laÌ€m cho nÆ¡i naÌ€y không giôÌng như caÌi tên Greenland (vuÌ€ng đâÌt xanh tươi). ÄoÌ laÌ€ viÌ€ cực băÌc của đảo chỉ caÌch BăÌc Cực 740 km.
KhôÌi băng khổng lồ khiêÌn dân sÃ´Ì Greenland giÆ¡Ìi haÌ£n trong khoảng 57.000 người vaÌ€ tập trung chủ yêÌu ở vuÌ€ng bờ biển. PhiÌa tây băÌc của quôÌc Ä‘ảo laÌ€ khu vực Công viên vuôÌc gia. Äây laÌ€ nÆ¡i sinh sôÌng của gâÌu trăÌng, hải mã vaÌ€ caÌc động vật BăÌc Cực khaÌc. NgoaÌ€i caÌc ngư dân săn băÌt caÌ voi, hải cẩu vaÌ€ một sÃ´Ì nhaÌ€ khoa hoÌ£c, râÌt iÌt người lui tÆ¡Ìi công viên quôÌc gia. Ngôi laÌ€ng Ittoqqortoormiit gần Ä‘oÌ liên tục chứng kiến tình trạng mặt trá»i không lặn trong ba tháng mùa hè. Trong khi Ä‘oÌ, từ giữa thaÌng 11 đêÌn giữa thaÌng 1, mặt trời laÌ£i không hề xuâÌt hiện ở đường chân trời.
Ngá»c Thúy
(theo vnexpress)
(source: http://tin180.com/khoahoc/2010/08/02/nhung-noi-khac-nghiet-nhat-the-gioi/ )
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét