Thứ Ba, 24 tháng 8, 2010
Dap thuy dien Trung Quoc lam dao lon song Mekong- Binh luan quoc te- The gioi- Tieu diem
ChÆ°a có má»™t hiệp định quốc tếnà o Ä‘á» cáºp đến việc khai thác các sông xuyên quốc gia, Trung Quốc Ä‘ang nắm Æ°u thế, kiểm soát nÆ°á»›c ở thượng nguồn sông Mekong.
Bà i viết là những nghiên cứu và quan Ä‘iểm cá nhân của Michael Richardson, há»c giả nghiên cứu tại Viện Äông Nam à há»c có trụ sở tại Singapore vá» những ảnh hưởng của việc xây dá»±ng Ä‘áºp thủy Ä‘iện tại Trung Quốc.
Trở lại năm 1986, việc Trung Quốc bắt đầu xây dá»±ng chuá»—i các Ä‘áºp thủy Ä‘iện đầu tiên không mấy thu hút được sá»± chú ý của các nÆ°á»›c hạ lÆ°u Äông Nam Ã. NhÆ°ng và o thá»i Ä‘iểm hiện tại, khi Trung Quốc Ä‘ang đẩy nhanh tiến Ä‘á»™ xây dá»±ng Ä‘áºp thủy Ä‘iện thứ 4 ở thượng lÆ°u sông Mekong thì những quan ngại vá» tác Ä‘á»™ng của chúng tá»›i môi trÆ°á»ng trong khu vá»±c ngà y cà ng tăng.
http://tin180.com/wp-content/blogs.dir/3/files/2010/08/Dap-thuy-dien-Trung-Quoc-lam-dao-lon-song-Mekong_Tin180.com_001.jpg
Ảnh: lookatvietnam.com
Thêm và o đó, những bất đồng giữa Trung Quốc và các nÆ°á»›c Äông Nam à khiến việc Ä‘Æ°a ra má»™t giải pháp có sá»± đồng thuáºn của cả 2 bên gần nhÆ° là không thể.
Bốn quốc gia ở hạ lưu sông Mekong gồm Việt Nam, Campuchia, Thái Lan, và Là o quan ngại trước việc Trung Quốc khai thác thủy lực của sông Mekong và thay đổi dòng chảy tự nhiên của nó trên quy mô lớn. Trên 60 triệu dân sống ven sông sẽ bị ảnh hưởng không nhỠbởi những hoạt động trên thượng nguồn.
Báo cáo của ChÆ°Æ¡ng trình Môi trÆ°á»ng Liên Hợp Quốc (UNEP) và Viện Công nghệ châu à (AIT) có cảnh báo rằng kế hoạch của Trung Quốc xây dá»±ng 8 Ä‘áºp trên sông Mekong (phần chảy qua Trung Quốc có tên Lancang), có thể Ä‘e dá»a đáng kể tá»›i bản thân con sông cÅ©ng nhÆ° tà i nguyên tá»± nhiên của nó.
Và o tháng 6, Thủ tÆ°á»›ng Thái Lan đã xuất trình má»™t đệ Ä‘Æ¡n yêu cầu tạm dừng việc xây dá»±ng Ä‘áºp. 11,000 ngÆ°á»i đã ký và o Ä‘Æ¡n, phần đông trong số đó là nông dân và ngÆ° dân kiếm sống ven sông.
Có má»™t số chuyên gia cho rằng nếu các bên Ä‘á»u nhìn nháºn theo hÆ°á»›ng phê phán vấn Ä‘á» nà y thì quan hệ giữa Trung Quốc và láng giá»ng Äông Nam à có thể bị ảnh hưởng nghiêm trá»ng. NhÆ°ng vá»›i việc sức mạnh và ảnh hưởng của Trung Quốc ngà y má»™t tăng, chÃnh phủ ở các quốc gia trên đã chá»n giải pháp im lặng.
Là o, Campuchia và Thái Lan đã Ä‘á» xuất các kế hoạch xây dá»±ng Ä‘áºp trên những phần sông Mekong chảy qua địa pháºn nÆ°á»›c mình. Trong khi đó, Việt Nam lên tiếng yêu cầu Trung Quốc xem xét các trÆ°á»ng hợp môi trÆ°á»ng địa phÆ°Æ¡ng bị ảnh hưởng bởi các Ä‘áºp ở thượng nguồn.
Rất nhiá»u ngÆ°á»i cho rằng Mekong là dòng sông của Äông Nam Ã, nhÆ°ng thá»±c ra khởi nguồn của nó là từ cao nguyên Tây Tạng. Má»™t ná»a chiá»u dà i của nó chảy qua tỉnh Vân Nam Trung Quốc trÆ°á»›c khi Ä‘i qua Äông Nam Ã.
Vì hiện nay chÆ°a có má»™t hiệp định quốc tế nà o Ä‘á» cáºp đến việc khai thác các sông xuyên quốc gia, Trung Quốc Ä‘ang nắm Æ°u thế, kiểm soát nÆ°á»›c ở thượng nguồn sông Mekong. Trung Quốc có quyá»n phát triển phần sông chảy qua địa pháºn nÆ°á»›c mình nếu thấy phù hợp và tá»± ý thá»±c hiện không cần sá»± tÆ° vấn của các quốc gia láng giá»ng, cà ng không cần sá»± đồng tình của há».
LÆ°u vá»±c sông Mekong nháºn nÆ°á»›c từ má»™t diện tÃch 795,000 km2. Ủy há»™i sông Mekong (MRC) má»™t tổ chức Ä‘a chÃnh phủ thà nh láºp năm 1995 bởi bốn nÆ°á»›c hạ du sông Mekong đã Æ°á»›c tÃnh rằng riêng tiá»m năng thủy Ä‘iện của hạ lÆ°u đã lên tá»›i con số khổng lồ 30,000 MW.
NhÆ°ng MRC cÅ©ng nháºn định rằng có những thách thức lá»›n trong việc cân bằng giữa lợi Ãch của việc xây Ä‘áºp là năng lượng sạch, dá»± trữ nÆ°á»›c, và kiểm soát lÅ© vá»›i những tác Ä‘á»™ng tiêu cá»±c khác. Äó là việc di dân, ngăn cản dòng di chuyển lên xuống của cá, và thay đổi dòng chảy của nÆ°á»›c và phù sa.
Các Ä‘áºp tại Vân Nam sẽ sản sinh ra 15,500 MW Ä‘iện cho các thà nh phố và các nhà máy, giúp thay thế các nhiên liệu ô nhiá»…m mà cụ thể ở đây là than và dầu. Tám Ä‘áºp nà y có công suất tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i 30 nhà máy nhiệt Ä‘iệt cỡ lá»›n.
Äáºp thứ 4 trên sông Mekong ở Trung Quốc tại Tiểu Loan (Xiaowan) sẽ hoà n thà nh và o năm 2012 vá»›i chi phà gần 4 tỉ đô la Mỹ. TÆ°á»ng Ä‘áºp sẽ giữ ká»· lục cao nhất thế giá»›i vá»›i chiá»u cao 292m. Hồ chứa của nó sẽ chứa 15 tỉ m3 nÆ°á»›c, gấp 5 lần khả năng lÆ°u trữ của 3 Ä‘áºp còn lại cá»™ng lại.
Kể từ cuối năm 2008, khi các kỹ sÆ° Trung Quốc đóng cá»a kênh rẽ nÆ°á»›c của Ä‘áºp thủy Ä‘iện Tiểu Loan, hồ nÆ°á»›c đã được là m đầy để chuẩn bị cho việc chạy tuốc bin Ä‘iện đầu tiên và o tháng 9. Khi đầy, diện tÃch hồ chứa và o khoảng trên 190 m2. Vá»›i khả năng sinh ra 4,200 MW Ä‘iện, Tiểu Loan sẽ là đáºp lá»›n nhất trên sông Mekong.
Tuy nhiên Trung Quốc Ä‘ang dá»± tÃnh hoà n thà nh má»™t Ä‘áºp khác dÆ°á»›i Ä‘áºp Tiểu Loan tại Ná»a Trát Äá»™ (Nouzhadu). Tuy không cao bằng nhÆ°ng nó sẽ chứa má»™t thể tÃch nÆ°á»›c lá»›n hÆ¡n gần 23 tỉ m3 và sinh ra 5,000 MW Ä‘iện.
Giá»›i chức Trung Quốc đảm bảo rằng các Ä‘áºp tại Vân Nam có những tác Ä‘á»™ng tÃch cá»±c đến môi trÆ°á»ng. Há» nói bằng việc giữ nÆ°á»›c lại trong mùa mÆ°a, các Ä‘áºp sẽ giúp kiểm soát lÅ© lụt và xói lở bá» sông ở hạ du. Ngược lại, việc tháo nÆ°á»›c từ bể chứa để sinh Ä‘iện và o mùa hè sẽ cải thiện tình trạng thiếu nÆ°á»›c ở hạ du sông Mekong và o mùa khô.
Tuy nhiên, theo báo cáo của UNEP-AIT, Tonle Sap, nÆ¡i trú ngụ của các loà i cá hạ lÆ°u sông Mekong, và đồng bằng sông Cá»u Long - vá»±a lúa của Việt Nam, có nguy cÆ¡ gặp bất lợi do những thay đổi từ chu kỳ lÅ© lụt và hạn hán đặc biệt của sông Mekong.
Hồ Tonle Sap nối vá»›i sông Mekong bởi sông Tonle Sap. Các nhà khoa há»c Ä‘ang lo lắng rằng việc giảm bá»›t dòng nÆ°á»›c lÅ© tá»± nhiên của sông Mekong sẽ dẫn tá»›i má»±c nÆ°á»›c hồ bị xuống thấp, ảnh hưởng đến trữ lượng cá vốn đã và đang chịu sức ép từ việc khai thác quá mức và ô nhiá»…m môi trÆ°á»ng.
Mối quan tâm của Việt Nam chÃnh là lượng nÆ°á»›c bị mất Ä‘i sẽ là m trầm trá»ng hóa vấn Ä‘á» vùng trÅ©ng tại Äồng bằng sông Cá»u Long Ä‘ang bị nÆ°á»›c biển xâm chiếm. Biến đổi khà háºu và hiện tượng tăng má»±c nÆ°á»›c biển có thể dẫn đến nguy cÆ¡ má»™t diện tÃch lá»›n đất canh tác nông nghiệp bị xâm thá»±c và hà ng triệu ngÆ°á»i phải chuyển chá»— và o cuối thế ká»· nà y.
Ủy há»™i sông Mekong (MRC) đã thảo luáºn hợp tác kỹ thuáºt vá»›i các chuyên gia Trung Quốc để Ä‘Æ°a ra các nháºn định, đánh giá vá» những thay đổi của hạ lÆ°u sông dÆ°á»›i tác Ä‘á»™ng của việc phát triển thủy Ä‘iện.
NhÆ°ng Trung Quốc từ chối việc tham gia MRC cÅ©ng nhÆ° xem xét các hÆ°á»›ng dẫn quản lý tà i nguyên của MRC. Trung Quốc mong muốn vai trò của mình chỉ dừng lại ở mức đối tác đối thoại. Má»™t khi trở thà nh viên chÃnh thức của MRC, các kế hoạch Ä‘áºp thủy Ä‘iện của Trung Quốc sẽ bị MRC phân tÃch chi tiết đồng thá»i sức ép lên Bắc Kinh sẽ gia tăng, khiến Trung Quốc phải xét đến lợi Ãch của các nÆ°á»›c còn lại trong kế hoạch của mình.
Trong khi việc xây dá»±ng Ä‘áºp tại Trung Quốc tiến triển theo đúng kế hoạch, các đỠán tÆ°Æ¡ng tá»± tại các phần sông Mekong ở Äông Nam à đã bị tạm dừng. TrÆ°á»›c khi các ná»n kinh tế hÆ°á»›ng xuất khẩu của châu à bị tác Ä‘á»™ng mạnh bởi khủng khoảng kinh tế toà n cầu, Campuchia, Là o, và Thái Lan đã thông báo các kế hoạch xây dá»±ng Ä‘áºp tại hạ lÆ°u sông Mekong.
Hiện nay tại Là o, sông Mekong sản xuất ra được trên 3,200 MW Ä‘iện. NhÆ°ng ngay cả việc sản xuất Ä‘iện nà y cÅ©ng không tránh được tác Ä‘á»™ng của cuá»™c khủng hoảng. Thái Lan, khách hà ng tiêu thụ Ä‘iện chÃnh tại hạ du sông Mekong đã thông báo sẽ cắt giảm đáng kể lượng Ä‘iện nháºp khẩu từ Là o.
Mặt tÃch cá»±c ở đây là chÃnh lúc nà y, các nÆ°á»›c Äông Nam à có má»™t khoảng lặng để nhìn nháºn lại những ảnh hưởng của việc xây dá»±ng Ä‘áºp trên sông Mekong đến cuá»™c sống của những ngÆ°á»i dân ở lÆ°u vá»±c sông. Tuy nhiên, không má»™t kế hoạch quản lý sông Mekong thá»±c sá»± hiệu quả nà o có thể được Ä‘Æ°a ra nếu không có sá»± tham gia đầy đủ của Trung Quốc.
Bắc Kinh Ä‘ang có ý định há»™i nháºp kinh tế sâu sắc hÆ¡n vá»›i các nÆ°á»›c Äông Nam à trong đó có việc hợp tác vá» thÆ°Æ¡ng mại, đầu tÆ°, truyá»n thông, váºn tải, và năng lượng vá»›i các nÆ°á»›c tiểu vùng sông Mekong. NhÆ°ng chiến lược nà y có thể Ä‘em lại kết quả ngược lại sá»± mong đợi nếu các nÆ°á»›c trong khu vá»±c Ä‘Æ°a ra kết luáºn rằng các Ä‘áºp thủy Ä‘iện của Trung Quốc Ä‘ang có tác Ä‘á»™ng ngược đến sá»± phát triển của há» trong tÆ°Æ¡ng lai.
Quỳnh Anh (dịch từ Yaleglobal.yale.edu)
(theo tuanvietnam)
(source: http://tin180.com/thegioi/2010/08/25/dap-thuy-dien-trung-quoc-lam-dao-lon-song-mekong/ )
Đăng ký:
Đăng Nhận xét (Atom)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét